Datrys x^2-5x-130=0

$$x ^ { 2 } - 5 x - 130 = 0$$

Datrys ar gyfer x

$$x = \frac{\sqrt{545} + 5}{2} \approx 14.17261753$$

$$x=\frac{5-\sqrt{545}}{2}\approx -9.17261753$$

Camau gan Ddefnyddio’r Fformiwla Cwadratig

Mae modd datrys pob hafaliad sydd yn y ffurf ax^{2}+bx+c=0 drwy ddefnyddio'r fformiwla cwadratig: \frac{-b±\sqrt{b^{2}-4ac}}{2a}. Mae'r fformiwla cwadratig yn rhoi dau ateb, pan fydd ± yn adio â’r llall pan fydd yn tynnu.

$$x^{2}-5x-130=0$$

Mae’r hafaliad hwn yn y ffurf safonol: ax^{2}+bx+c=0. Amnewidiwch 1 am a, -5 am b, a -130 am c yn y fformiwla gwadratig, \frac{-b±\sqrt{b^{2}-4ac}}{2a}.

$$x=\frac{-\left(-5\right)±\sqrt{\left(-5\right)^{2}-4\left(-130\right)}}{2}$$

Sgwâr -5.

$$x=\frac{-\left(-5\right)±\sqrt{25-4\left(-130\right)}}{2}$$

Lluoswch -4 â -130.

$$x=\frac{-\left(-5\right)±\sqrt{25+520}}{2}$$

Adio 25 at 520.

$$x=\frac{-\left(-5\right)±\sqrt{545}}{2}$$

Gwrthwyneb -5 yw 5.

$$x=\frac{5±\sqrt{545}}{2}$$

Datryswch yr hafaliad x=\frac{5±\sqrt{545}}{2} pan fydd ± yn plws. Adio 5 at \sqrt{545}.

$$x=\frac{\sqrt{545}+5}{2}$$

Datryswch yr hafaliad x=\frac{5±\sqrt{545}}{2} pan fydd ± yn minws. Tynnu \sqrt{545} o 5.

$$x=\frac{5-\sqrt{545}}{2}$$

Mae’r hafaliad wedi’i ddatrys nawr.

$$x=\frac{\sqrt{545}+5}{2} x=\frac{5-\sqrt{545}}{2}$$

Camau ar Gyfer Cwblhau'r Sgwâr

Mae modd datrys hafaliadau cwadratig fel hwn drwy gwblhau’r sgwâr. Er mwyn cwblhau’r sgwâr, yn gyntaf mae’n rhaid i'r hafaliad fod ar ffurf x^{2}+bx=c.

$$x^{2}-5x-130=0$$

Adio 130 at ddwy ochr yr hafaliad.

$$x^{2}-5x-130-\left(-130\right)=-\left(-130\right)$$

Mae tynnu -130 o’i hun yn gadael 0.

$$x^{2}-5x=-\left(-130\right)$$

Tynnu -130 o 0.

$$x^{2}-5x=130$$

Rhannwch -5, cyfernod y term x, â 2 i gael -\frac{5}{2}. Yna ychwanegwch sgwâr -\frac{5}{2} at ddwy ochr yr hafaliad. Mae'r cam hwn yn gwneud ochr chwith yr hafaliad yn sgwâr perffaith.

$$x^{2}-5x+\left(-\frac{5}{2}\right)^{2}=130+\left(-\frac{5}{2}\right)^{2}$$

Sgwariwch -\frac{5}{2} drwy sgwario'r rhifiadur ag enwadur y ffracsiwn.

$$x^{2}-5x+\frac{25}{4}=130+\frac{25}{4}$$

Adio 130 at \frac{25}{4}.

$$x^{2}-5x+\frac{25}{4}=\frac{545}{4}$$

Ffactora x^{2}-5x+\frac{25}{4}. Yn gyffredinol, pan fydd x^{2}+bx+c yn sgwâr perffaith, mae modd ei ffactora bob amser fel \left(x+\frac{b}{2}\right)^{2}.

$$\left(x-\frac{5}{2}\right)^{2}=\frac{545}{4}$$

Cymrwch isradd dwy ochr yr hafaliad.

$$\sqrt{\left(x-\frac{5}{2}\right)^{2}}=\sqrt{\frac{545}{4}}$$

Symleiddio.

$$x-\frac{5}{2}=\frac{\sqrt{545}}{2} x-\frac{5}{2}=-\frac{\sqrt{545}}{2}$$

Adio \frac{5}{2} at ddwy ochr yr hafaliad.

$$x=\frac{\sqrt{545}+5}{2} x=\frac{5-\sqrt{545}}{2}$$