Datrys {c}{x+y=64}{12x+26y=19}

$$\left. \begin{array} { c } { x + y = 64 } \\ { 12 x + 26 y = 19 } \end{array} \right.$$

Datrys ar gyfer x, y

$$x = \frac{235}{2} = 117\frac{1}{2} = 117.5$$

$$y = -\frac{107}{2} = -53\frac{1}{2} = -53.5$$

Camau gan Ddefnyddio Amnewid

I ddatrys pâr o hafaliadau gan ddefnyddio amnewid, yn gyntaf datryswch un o'r hafaliadau ar gyfer un o'r newidynnau. Yna amnewidiwch y canlyniad am y newidyn hwnnw yn yr hafaliad arall.

$$x+y=64,12x+26y=19$$

Dewiswch un o'r hafaliadau a’i ddatrys ar gyfer x drwy ynysu x ar ochr chwith yr arwydd hafal.

$$x+y=64$$

Tynnu y o ddwy ochr yr hafaliad.

$$x=-y+64$$

Amnewid -y+64 am x yn yr hafaliad arall, 12x+26y=19.

$$12\left(-y+64\right)+26y=19$$

Lluoswch 12 â -y+64.

$$-12y+768+26y=19$$

Adio -12y at 26y.

$$14y+768=19$$

Tynnu 768 o ddwy ochr yr hafaliad.

$$14y=-749$$

Rhannu’r ddwy ochr â 14.

$$y=-\frac{107}{2}$$

Cyfnewidiwch -\frac{107}{2} am y yn x=-y+64. Am fod yr hafaliad canlynol yn cynnwys dim ond un newidyn, gallwch ddatrys ar gyfer x yn uniongyrchol.

$$x=-\left(-\frac{107}{2}\right)+64$$

Lluoswch -1 â -\frac{107}{2}.

$$x=\frac{107}{2}+64$$

Adio 64 at \frac{107}{2}.

$$x=\frac{235}{2}$$

Mae’r system wedi’i datrys nawr.

$$x=\frac{235}{2},y=-\frac{107}{2}$$

Camau gan Ddefnyddio Matricsau

Rhowch yr hafaliadau yn y ffurf safonol ac yna defnyddio’r matricsau i ddatrys y system o hafaliadau.

$$x+y=64,12x+26y=19$$

Ysgrifennu’r hafaliadau ar ffurf matrics.

$$\left(\begin{matrix}1&1\\12&26\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}64\\19\end{matrix}\right)$$

Lluoswch chwith yr hafaliad gan y matrics gwrthdro o \left(\begin{matrix}1&1\\12&26\end{matrix}\right).

$$inverse(\left(\begin{matrix}1&1\\12&26\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}1&1\\12&26\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}1&1\\12&26\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}64\\19\end{matrix}\right)$$

Cynnyrch matrics a'i wrthdro ydy'r matrics hunaniaeth.

$$\left(\begin{matrix}1&0\\0&1\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}1&1\\12&26\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}64\\19\end{matrix}\right)$$

Lluoswch y matricsau ar ochr chwith yr arwydd hafal.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}1&1\\12&26\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}64\\19\end{matrix}\right)$$

Ar gyfer y matrics 2\times 2 \left(\begin{matrix}a&b\\c&d\end{matrix}\right), y matrics gwrthdro yw \left(\begin{matrix}\frac{d}{ad-bc}&\frac{-b}{ad-bc}\\\frac{-c}{ad-bc}&\frac{a}{ad-bc}\end{matrix}\right), felly gellir ailysgrifennu hafaliad y matrics fel problem lluosi matrics.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}\frac{26}{26-12}&-\frac{1}{26-12}\\-\frac{12}{26-12}&\frac{1}{26-12}\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}64\\19\end{matrix}\right)$$

Gwneud y symiau.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}\frac{13}{7}&-\frac{1}{14}\\-\frac{6}{7}&\frac{1}{14}\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}64\\19\end{matrix}\right)$$

Lluosi’r matricsau.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}\frac{13}{7}\times 64-\frac{1}{14}\times 19\\-\frac{6}{7}\times 64+\frac{1}{14}\times 19\end{matrix}\right)$$

Gwneud y symiau.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}\frac{235}{2}\\-\frac{107}{2}\end{matrix}\right)$$

Echdynnu yr elfennau matrics x a y.

$$x=\frac{235}{2},y=-\frac{107}{2}$$

Camau gan Ddefnyddio Dileu

Er mwyn datrys drwy ddileu, mae’n rhaid i gyfernodau un o'r newidynnau fod yr un peth yn y ddau hafaliad fel bod y newidyn yn cael ei ddiddymu pan fydd un hafaliad yn cael ei dynnu o’r llall.

$$x+y=64,12x+26y=19$$

I wneud x a 12x yn gyfartal, lluoswch yr holl dermau ar bob ochr yr hafaliad cyntaf â 12 a holl dermau naill ochr yr ail â 1.

$$12x+12y=12\times 64,12x+26y=19$$

Symleiddio.

$$12x+12y=768,12x+26y=19$$

Tynnwch 12x+26y=19 o 12x+12y=768 trwy dynnu termau sydd yr un fath ar bob ochr yr arwydd hafal.

$$12x-12x+12y-26y=768-19$$

Adio 12x at -12x. Mae'r termau 12x a -12x yn diddymu ei gilydd, gan adael hafaliad gyda dim ond un newidyn y gellir ei datrys.

$$12y-26y=768-19$$

Adio 12y at -26y.

$$-14y=768-19$$

Adio 768 at -19.

$$-14y=749$$

Rhannu’r ddwy ochr â -14.

$$y=-\frac{107}{2}$$

Cyfnewidiwch -\frac{107}{2} am y yn 12x+26y=19. Am fod yr hafaliad canlynol yn cynnwys dim ond un newidyn, gallwch ddatrys ar gyfer x yn uniongyrchol.

$$12x+26\left(-\frac{107}{2}\right)=19$$

Lluoswch 26 â -\frac{107}{2}.

$$12x-1391=19$$

Adio 1391 at ddwy ochr yr hafaliad.

$$12x=1410$$

Rhannu’r ddwy ochr â 12.

$$x=\frac{235}{2}$$

Mae’r system wedi’i datrys nawr.

$$x=\frac{235}{2},y=-\frac{107}{2}$$