13x^2-5x-20=0 хәл итегез

$$13 x ^ { 2 } - 5 x - 20 = 0$$

x өчен чишелеш

$$x = \frac{\sqrt{1065} + 5}{26} \approx 1.447474529$$

$$x=\frac{5-\sqrt{1065}}{26}\approx -1.062859144$$

Квадрат формуласын куллану адымнары

ax^{2}+bx+c=0 формадагы барлык тигезләмәләр түбәндәге квадрат формуласын кулланып чишелергә мөмкин: \frac{-b±\sqrt{b^{2}-4ac}}{2a}. Квадрат формуласы ике чишелеш бирә, берсендә ± кушу һәм берсендә алу булганда.

$$13x^{2}-5x-20=0$$

Әлеге тигезләмә стандарт формасында: ax^{2}+bx+c=0. Квадрат формуласында 13'ны a'га, -5'ны b'га һәм -20'ны c'га алыштырыгыз, \frac{-b±\sqrt{b^{2}-4ac}}{2a}.

$$x=\frac{-\left(-5\right)±\sqrt{\left(-5\right)^{2}-4\times 13\left(-20\right)}}{2\times 13}$$

-5 квадратын табыгыз.

$$x=\frac{-\left(-5\right)±\sqrt{25-4\times 13\left(-20\right)}}{2\times 13}$$

-4'ны 13 тапкыр тапкырлагыз.

$$x=\frac{-\left(-5\right)±\sqrt{25-52\left(-20\right)}}{2\times 13}$$

-52'ны -20 тапкыр тапкырлагыз.

$$x=\frac{-\left(-5\right)±\sqrt{25+1040}}{2\times 13}$$

25'ны 1040'га өстәгез.

$$x=\frac{-\left(-5\right)±\sqrt{1065}}{2\times 13}$$

-5 санның капма-каршысы - 5.

$$x=\frac{5±\sqrt{1065}}{2\times 13}$$

2'ны 13 тапкыр тапкырлагыз.

$$x=\frac{5±\sqrt{1065}}{26}$$

Хәзер ± плюс булганда, x=\frac{5±\sqrt{1065}}{26} тигезләмәсен чишегез. 5'ны \sqrt{1065}'га өстәгез.

$$x=\frac{\sqrt{1065}+5}{26}$$

Хәзер ± минус булганда, x=\frac{5±\sqrt{1065}}{26} тигезләмәсен чишегез. \sqrt{1065}'ны 5'нан алыгыз.

$$x=\frac{5-\sqrt{1065}}{26}$$

Тигезләмә хәзер чишелгән.

$$x=\frac{\sqrt{1065}+5}{26} x=\frac{5-\sqrt{1065}}{26}$$

Квадратны тәмамлау адымнары

Мондый квадрат тигезләмәләрне квадратны тәмамлап чишәргә мөмкин. Квадратны тәмамлау өчен, тигезләмә башта x^{2}+bx=c формасында булырга тиеш.

$$13x^{2}-5x-20=0$$

Тигезләмәнең ике ягына 20 өстәгез.

$$13x^{2}-5x-20-\left(-20\right)=-\left(-20\right)$$

-20'ны үзеннән алу 0 калдыра.

$$13x^{2}-5x=-\left(-20\right)$$

-20'ны 0'нан алыгыз.

$$13x^{2}-5x=20$$

Ике якны 13-га бүлегез.

$$\frac{13x^{2}-5x}{13}=\frac{20}{13}$$

13'га бүлү 13'га тапкырлауны кире кага.

$$x^{2}-\frac{5}{13}x=\frac{20}{13}$$

-\frac{5}{26}-не алу өчен, -\frac{5}{13} — x элементының коэффициентын — 2-гә бүлегез. Аннары -\frac{5}{26}'ның квадратын тигезләмәнең ике ягына өстәгез. Бу адым тигезләмәнең сул ягын идеаль квадрат итә.

$$x^{2}-\frac{5}{13}x+\left(-\frac{5}{26}\right)^{2}=\frac{20}{13}+\left(-\frac{5}{26}\right)^{2}$$

Вакланманың санаучысын һәм ваклаучысын квадратлап, -\frac{5}{26} квадратын табыгыз.

$$x^{2}-\frac{5}{13}x+\frac{25}{676}=\frac{20}{13}+\frac{25}{676}$$

Гомуми ваклаучыны табып һәм санаучыларны өстәп, \frac{20}{13}'ны \frac{25}{676}'га өстәгез. Аннары вакланманы мөмкин булган иң түбән элементка кадәр киметегез.

$$x^{2}-\frac{5}{13}x+\frac{25}{676}=\frac{1065}{676}$$

x^{2}-\frac{5}{13}x+\frac{25}{676} тапкырлаучыларга таратыгыз. Гомуми очракта, x^{2}+bx+c идеаль квадрат булганда, ул һәрвакыт \left(x+\frac{b}{2}\right)^{2} буларак вакланырга мөмкин.

$$\left(x-\frac{5}{26}\right)^{2}=\frac{1065}{676}$$

Тигезләмәнең ике ягыннан квадрат тамырын чыгарту.

$$\sqrt{\left(x-\frac{5}{26}\right)^{2}}=\sqrt{\frac{1065}{676}}$$

Гадиләштерегез.

$$x-\frac{5}{26}=\frac{\sqrt{1065}}{26} x-\frac{5}{26}=-\frac{\sqrt{1065}}{26}$$

Тигезләмәнең ике ягына \frac{5}{26} өстәгез.

$$x=\frac{\sqrt{1065}+5}{26} x=\frac{5-\sqrt{1065}}{26}$$