-x+3x^2-5=0 хәл итегез

$$-x+3 { x }^{ 2 } -5=0$$

x өчен чишелеш

$$x = \frac{\sqrt{61} + 1}{6} \approx 1.468374946$$

$$x=\frac{1-\sqrt{61}}{6}\approx -1.135041613$$

Квадрат формуласын куллану адымнары

ax^{2}+bx+c=0 формадагы барлык тигезләмәләр түбәндәге квадрат формуласын кулланып чишелергә мөмкин: \frac{-b±\sqrt{b^{2}-4ac}}{2a}. Квадрат формуласы ике чишелеш бирә, берсендә ± кушу һәм берсендә алу булганда.

$$3x^{2}-x-5=0$$

Әлеге тигезләмә стандарт формасында: ax^{2}+bx+c=0. Квадрат формуласында 3'ны a'га, -1'ны b'га һәм -5'ны c'га алыштырыгыз, \frac{-b±\sqrt{b^{2}-4ac}}{2a}.

$$x=\frac{-\left(-1\right)±\sqrt{1-4\times 3\left(-5\right)}}{2\times 3}$$

-4'ны 3 тапкыр тапкырлагыз.

$$x=\frac{-\left(-1\right)±\sqrt{1-12\left(-5\right)}}{2\times 3}$$

-12'ны -5 тапкыр тапкырлагыз.

$$x=\frac{-\left(-1\right)±\sqrt{1+60}}{2\times 3}$$

1'ны 60'га өстәгез.

$$x=\frac{-\left(-1\right)±\sqrt{61}}{2\times 3}$$

-1 санның капма-каршысы - 1.

$$x=\frac{1±\sqrt{61}}{2\times 3}$$

2'ны 3 тапкыр тапкырлагыз.

$$x=\frac{1±\sqrt{61}}{6}$$

Хәзер ± плюс булганда, x=\frac{1±\sqrt{61}}{6} тигезләмәсен чишегез. 1'ны \sqrt{61}'га өстәгез.

$$x=\frac{\sqrt{61}+1}{6}$$

Хәзер ± минус булганда, x=\frac{1±\sqrt{61}}{6} тигезләмәсен чишегез. \sqrt{61}'ны 1'нан алыгыз.

$$x=\frac{1-\sqrt{61}}{6}$$

Тигезләмә хәзер чишелгән.

$$x=\frac{\sqrt{61}+1}{6} x=\frac{1-\sqrt{61}}{6}$$

Квадратны тәмамлау адымнары

Мондый квадрат тигезләмәләрне квадратны тәмамлап чишәргә мөмкин. Квадратны тәмамлау өчен, тигезләмә башта x^{2}+bx=c формасында булырга тиеш.

$$3x^{2}-x-5=0$$

Тигезләмәнең ике ягына 5 өстәгез.

$$3x^{2}-x-5-\left(-5\right)=-\left(-5\right)$$

-5'ны үзеннән алу 0 калдыра.

$$3x^{2}-x=-\left(-5\right)$$

-5'ны 0'нан алыгыз.

$$3x^{2}-x=5$$

Ике якны 3-га бүлегез.

$$\frac{3x^{2}-x}{3}=\frac{5}{3}$$

3'га бүлү 3'га тапкырлауны кире кага.

$$x^{2}-\frac{1}{3}x=\frac{5}{3}$$

-\frac{1}{6}-не алу өчен, -\frac{1}{3} — x элементының коэффициентын — 2-гә бүлегез. Аннары -\frac{1}{6}'ның квадратын тигезләмәнең ике ягына өстәгез. Бу адым тигезләмәнең сул ягын идеаль квадрат итә.

$$x^{2}-\frac{1}{3}x+\left(-\frac{1}{6}\right)^{2}=\frac{5}{3}+\left(-\frac{1}{6}\right)^{2}$$

Вакланманың санаучысын һәм ваклаучысын квадратлап, -\frac{1}{6} квадратын табыгыз.

$$x^{2}-\frac{1}{3}x+\frac{1}{36}=\frac{5}{3}+\frac{1}{36}$$

Гомуми ваклаучыны табып һәм санаучыларны өстәп, \frac{5}{3}'ны \frac{1}{36}'га өстәгез. Аннары вакланманы мөмкин булган иң түбән элементка кадәр киметегез.

$$x^{2}-\frac{1}{3}x+\frac{1}{36}=\frac{61}{36}$$

x^{2}-\frac{1}{3}x+\frac{1}{36} тапкырлаучыларга таратыгыз. Гомуми очракта, x^{2}+bx+c идеаль квадрат булганда, ул һәрвакыт \left(x+\frac{b}{2}\right)^{2} буларак вакланырга мөмкин.

$$\left(x-\frac{1}{6}\right)^{2}=\frac{61}{36}$$

Тигезләмәнең ике ягыннан квадрат тамырын чыгарту.

$$\sqrt{\left(x-\frac{1}{6}\right)^{2}}=\sqrt{\frac{61}{36}}$$

Гадиләштерегез.

$$x-\frac{1}{6}=\frac{\sqrt{61}}{6} x-\frac{1}{6}=-\frac{\sqrt{61}}{6}$$

Тигезләмәнең ике ягына \frac{1}{6} өстәгез.

$$x=\frac{\sqrt{61}+1}{6} x=\frac{1-\sqrt{61}}{6}$$