{l}{2x+y+1=0}{3x-y+4=0} хәл итегез

$$\left\{ \begin{array} { l } { 2 x + y + 1 = 0 } \\ { 3 x - y + 4 = 0 } \end{array} \right.$$

x, y өчен чишелеш

$$x=-1$$

$$y=1$$

Алыштыруны куллану адымнары

Тигезләмәләр парын алмаштыруны кулланып чишү өчен, башта тигезләмәләрнең берсен алмашынучанлыларның берсе өчен чишегез. Аннары әлеге алмашынучан өчен нәтиҗәне башка тигезләмәгә куегыз.

$$2x+y+1=0,3x-y+4=0$$

Тигезләмәләрнең берсен сайлагыз һәм аны, x'ны тигезләү тамгасының сул ягына аерып, x өчен чишегез.

$$2x+y+1=0$$

Тигезләмәнең ике ягыннан 1 алыгыз.

$$2x+y=-1$$

Тигезләмәнең ике ягыннан y алыгыз.

$$2x=-y-1$$

Ике якны 2-га бүлегез.

$$x=\frac{1}{2}\left(-y-1\right)$$

\frac{1}{2}'ны -y-1 тапкыр тапкырлагыз.

$$x=-\frac{1}{2}y-\frac{1}{2}$$

Башка тигезләмәдә x урынына \frac{-y-1}{2} куегыз, 3x-y+4=0.

$$3\left(-\frac{1}{2}y-\frac{1}{2}\right)-y+4=0$$

3'ны \frac{-y-1}{2} тапкыр тапкырлагыз.

$$-\frac{3}{2}y-\frac{3}{2}-y+4=0$$

-\frac{3y}{2}'ны -y'га өстәгез.

$$-\frac{5}{2}y-\frac{3}{2}+4=0$$

-\frac{3}{2}'ны 4'га өстәгез.

$$-\frac{5}{2}y+\frac{5}{2}=0$$

Тигезләмәнең ике ягыннан \frac{5}{2} алыгыз.

$$-\frac{5}{2}y=-\frac{5}{2}$$

Ике ягын да вакланманың кире зурлыгына тапкырлауга тиңдәш булган -\frac{5}{2} тигезләмәнең ике ягын да бүлегез.

$$y=1$$

1'ны y өчен x=-\frac{1}{2}y-\frac{1}{2}'да алыштырыгыз. Нәтиҗә тигезләмәнең эчендә бер генә алмашынучан булгач, сез турыдан-туры x өчен чишә аласыз.

$$x=\frac{-1-1}{2}$$

Гомуми ваклаучыны табып һәм санаучыларны өстәп, -\frac{1}{2}'ны -\frac{1}{2}'га өстәгез. Аннары вакланманы мөмкин булган иң түбән элементка кадәр киметегез.

$$x=-1$$

Система хәзер чишелгән.

$$x=-1,y=1$$

Матрицаларны куллану адымнары

Тигезләмәләрне стандарт формага урнаштырыгыз, аннары тигезләмәләрнең системасын чишү өчен, матрицаларны кулланыгыз.

$$2x+y+1=0,3x-y+4=0$$

Тигезләмәләрне матрица формасында языгыз.

$$\left(\begin{matrix}2&1\\3&-1\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}-1\\-4\end{matrix}\right)$$

\left(\begin{matrix}2&1\\3&-1\end{matrix}\right) кире матрицасына тигезләмәне сулга тапкырлагыз.

$$inverse(\left(\begin{matrix}2&1\\3&-1\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}2&1\\3&-1\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}2&1\\3&-1\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}-1\\-4\end{matrix}\right)$$

Матрицаны һәм аның кире кыйммәтен тапкырлау бердәйлек матрицасы була.

$$\left(\begin{matrix}1&0\\0&1\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}2&1\\3&-1\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}-1\\-4\end{matrix}\right)$$

Сул як тигезләү тамгасында матрицаны тапкырлагыз.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}2&1\\3&-1\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}-1\\-4\end{matrix}\right)$$

2\times 2 \left(\begin{matrix}a&b\\c&d\end{matrix}\right) матрицасы өчен кире матрица - \left(\begin{matrix}\frac{d}{ad-bc}&\frac{-b}{ad-bc}\\\frac{-c}{ad-bc}&\frac{a}{ad-bc}\end{matrix}\right), шуңа күрә матрица тигезләмәсен матрицаны тапкырлау мәсьәләсе буларак яңадан язып була.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}-\frac{1}{2\left(-1\right)-3}&-\frac{1}{2\left(-1\right)-3}\\-\frac{3}{2\left(-1\right)-3}&\frac{2}{2\left(-1\right)-3}\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}-1\\-4\end{matrix}\right)$$

Арифметик гамәлләрне башкарыгыз.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}\frac{1}{5}&\frac{1}{5}\\\frac{3}{5}&-\frac{2}{5}\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}-1\\-4\end{matrix}\right)$$

Матрицаларны тапкырлагыз.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}\frac{1}{5}\left(-1\right)+\frac{1}{5}\left(-4\right)\\\frac{3}{5}\left(-1\right)-\frac{2}{5}\left(-4\right)\end{matrix}\right)$$

Арифметик гамәлләрне башкарыгыз.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}-1\\1\end{matrix}\right)$$

x һәм y матрица элементларын чыгартыгыз.

$$x=-1,y=1$$

Бетерүне куллану адымнары

Бетерү ысулы белән чишү өчен, алмашынучанлыларның бер коэффициенты ике тигезләмәдә дә тиңдәш булырга тиеш, шулай итеп, бер тигезләмә икенчесеннән алынса, алмашынучан баш тартачак.

$$2x+y+1=0,3x-y+4=0$$

2x һәм 3x тигез итү өчен, беренче тигезләмәнең һәр ягындагы барлык элементларны 3'га һәм икенче тигезләмәнең һәр ягындагы барлык элементларны 2'га тапкырлагыз.

$$3\times 2x+3y+3=0,2\times 3x+2\left(-1\right)y+2\times 4=0$$

Гадиләштерегез.

$$6x+3y+3=0,6x-2y+8=0$$

Тигезләү тамгасыннан һәр ягыннан охшаш элементларны алып, 6x-2y+8=0'ны 6x+3y+3=0'нан алыгыз.

$$6x-6x+3y+2y+3-8=0$$

6x'ны -6x'га өстәгез. Чишелергә мөмкин бер генә алмашынучанлы белән тигезләмәне калдырып, 6x һәм -6x шартлар кыскартылган.

$$3y+2y+3-8=0$$

3y'ны 2y'га өстәгез.

$$5y+3-8=0$$

3'ны -8'га өстәгез.

$$5y-5=0$$

Тигезләмәнең ике ягына 5 өстәгез.

$$5y=5$$

Ике якны 5-га бүлегез.

$$y=1$$

1'ны y өчен 3x-y+4=0'да алыштырыгыз. Нәтиҗә тигезләмәнең эчендә бер генә алмашынучан булгач, сез турыдан-туры x өчен чишә аласыз.

$$3x-1+4=0$$

-1'ны 4'га өстәгез.

$$3x+3=0$$

Тигезләмәнең ике ягыннан 3 алыгыз.

$$3x=-3$$

Ике якны 3-га бүлегез.

$$x=-1$$

Система хәзер чишелгән.

$$x=-1,y=1$$