Resolver {l}{x+y=10}{y+2x=30}

$$\left. \begin{array} { l } { x + y = 10 } \\ { y + 2 x = 30 } \end{array} \right.$$

Ebatzi: x, y

$$x=20$$

$$y=-10$$

Ordezkapenaren bidezko ebazpidea

Ekuazio pare bat ordezkapen bidez ebazteko, lehenengo, ebatzi aldagaietako baten ekuazioa. Gero, beste ekuazioan, ordeztu aldagai horren balioa ekuazioaren emaitzarekin.

$$x+y=10,2x+y=30$$

Aukeratu ekuazio bat eta ebatzi x. Horretarako, isolatu x berdin ikurraren ezkerraldean.

$$x+y=10$$

Egin ken y ekuazioaren bi aldeetan.

$$x=-y+10$$

Ordeztu -y+10 balioa x balioarekin beste ekuazioan (2x+y=30).

$$2\left(-y+10\right)+y=30$$

Egin 2 bider -y+10.

$$-2y+20+y=30$$

Gehitu -2y eta y.

$$-y+20=30$$

Egin ken 20 ekuazioaren bi aldeetan.

$$-y=10$$

Zatitu ekuazioaren bi aldeak -1 balioarekin.

$$y=-10$$

Ordeztu -10 y balioarekin x=-y+10 ekuazioan. Emaitzak aldagai bakarra duenez, x ebatz dezakezu zuzenean.

$$x=-\left(-10\right)+10$$

Egin -1 bider -10.

$$x=10+10$$

Gehitu 10 eta 10.

$$x=20$$

Ebatzi da sistema.

$$x=20,y=-10$$

Matrizeen bidezko ebazpidea

Jarri ekuazioak ohiko eran eta erabili matrizeak ekuazio-sistema ebazteko.

$$x+y=10,2x+y=30$$

Idatzi ekuazioak matrize forman.

$$\left(\begin{matrix}1&1\\2&1\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}10\\30\end{matrix}\right)$$

Biderkatu ezkerretik \left(\begin{matrix}1&1\\2&1\end{matrix}\right) matrizearen alderantzizkoa ekuazioarekin.

$$inverse(\left(\begin{matrix}1&1\\2&1\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}1&1\\2&1\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}1&1\\2&1\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}10\\30\end{matrix}\right)$$

Matrize baten biderkadura eta haren alderantzizkoa da identitate-matrizea.

$$\left(\begin{matrix}1&0\\0&1\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}1&1\\2&1\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}10\\30\end{matrix}\right)$$

Biderkatu berdin ikurraren ezkerraldeko matrizeak.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}1&1\\2&1\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}10\\30\end{matrix}\right)$$

\left(\begin{matrix}a&b\\c&d\end{matrix}\right) 2\times 2 matrizeari dagokionez, alderantzizko matrizea \left(\begin{matrix}\frac{d}{ad-bc}&\frac{-b}{ad-bc}\\\frac{-c}{ad-bc}&\frac{a}{ad-bc}\end{matrix}\right) da; ondorioz, matrizearen ekuazioa matrizeak biderkatzeko problema gisa idatz daiteke.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}\frac{1}{1-2}&-\frac{1}{1-2}\\-\frac{2}{1-2}&\frac{1}{1-2}\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}10\\30\end{matrix}\right)$$

Egin ariketa aritmetikoa.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}-1&1\\2&-1\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}10\\30\end{matrix}\right)$$

Biderkatu matrizeak.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}-10+30\\2\times 10-30\end{matrix}\right)$$

Egin ariketa aritmetikoa.

$$\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}20\\-10\end{matrix}\right)$$

Atera x eta y matrize-elementuak.

$$x=20,y=-10$$

Ezabapen bidezko ebazpidea

Ezabapen bidez ebazteko, aldagaietako baten koefizienteak berdinak izan behar dira bi ekuazioetan. Horrela, sinplifikatu egingo da aldagaia ekuazio bat bestetik ateratzen denean.

$$x+y=10,2x+y=30$$

Egin 2x+y=30 ken x+y=10 berdin ikurraren bi aldeetako antzeko gaien arteko kenketa eginez.

$$x-2x+y-y=10-30$$

Gehitu y eta -y. Sinplifikatu egiten dira y eta -y. Beraz, ebatzi beharreko aldagai bakarra duen ekuazioa geratzen da.

$$x-2x=10-30$$

Gehitu x eta -2x.

$$-x=10-30$$

Gehitu 10 eta -30.

$$-x=-20$$

Zatitu ekuazioaren bi aldeak -1 balioarekin.

$$x=20$$

Ordeztu 20 x balioarekin 2x+y=30 ekuazioan. Emaitzak aldagai bakarra duenez, y ebatz dezakezu zuzenean.

$$2\times 20+y=30$$

Egin 2 bider 20.

$$40+y=30$$

Egin ken 40 ekuazioaren bi aldeetan.

$$y=-10$$

Ebatzi da sistema.

$$x=20,y=-10$$