x, y എന്നതിനായി സോൾവ് ചെയ്യുക (സങ്കീർണ്ണ സൊല്യൂഷൻ)
\left\{\begin{matrix}\\x=2a\text{, }y=-2b\text{, }&\text{unconditionally}\\x=0\text{, }y\in \mathrm{C}\text{, }&a=0\\x\in \mathrm{C}\text{, }y=0\text{, }&b=0\\x\in \mathrm{C}\text{, }y\in \mathrm{C}\text{, }&b=0\text{ and }a=0\end{matrix}\right.
x, y എന്നതിനായി സോൾവ് ചെയ്യുക
\left\{\begin{matrix}\\x=2a\text{, }y=-2b\text{, }&\text{unconditionally}\\x=0\text{, }y\in \mathrm{R}\text{, }&a=0\\x\in \mathrm{R}\text{, }y=0\text{, }&b=0\\x\in \mathrm{R}\text{, }y\in \mathrm{R}\text{, }&b=0\text{ and }a=0\end{matrix}\right.
ഗ്രാഫ്
പങ്കിടുക
ക്ലിപ്പ്ബോർഡിലേക്ക് പകർത്തി
2bx+ay=2ab,bx+\left(-a\right)y=4ab
വ്യവകലനം ഉപയോഗിച്ച് ഒരു ജോടി സമവാക്യങ്ങൾ സോൾവ് ചെയ്യാൻ, ആദ്യം വേരിയബിളുകളിൽ ഒന്നിനായി സമവാക്യങ്ങളിലൊന്ന് സോൾവ് ചെയ്യുക. തുടർന്ന്, രണ്ടാമത്തെ സമവാക്യത്തിലെ ആ വേരിയബിളിനുള്ള ഫലം സബ്സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ചെയ്യുക.
2bx+ay=2ab
സമവാക്യങ്ങളിലൊന്ന് നോക്കിയെടുത്ത്, സമചിഹ്നത്തിന്റെ ഇടതുഭാഗത്തുള്ള x മാറ്റിനിർത്തിക്കൊണ്ട് x എന്നതിനായി അത് സോൾവ് ചെയ്യുക.
2bx=\left(-a\right)y+2ab
സമചിഹ്നത്തിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിൽ നിന്നും ay കുറയ്ക്കുക.
x=\frac{1}{2b}\left(\left(-a\right)y+2ab\right)
ഇരുവശങ്ങളെയും 2b കൊണ്ട് ഹരിക്കുക.
x=\left(-\frac{a}{2b}\right)y+a
\frac{1}{2b}, a\left(-y+2b\right) എന്നിവ തമ്മിൽ ഗുണിക്കുക.
b\left(\left(-\frac{a}{2b}\right)y+a\right)+\left(-a\right)y=4ab
bx+\left(-a\right)y=4ab എന്ന മറ്റ് സമവാക്യങ്ങളിൽ x എന്നതിനായി a-\frac{ay}{2b} സബ്സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ചെയ്യുക.
\left(-\frac{a}{2}\right)y+ab+\left(-a\right)y=4ab
b, a-\frac{ay}{2b} എന്നിവ തമ്മിൽ ഗുണിക്കുക.
\left(-\frac{3a}{2}\right)y+ab=4ab
-\frac{ay}{2}, -ay എന്നതിൽ ചേർക്കുക.
\left(-\frac{3a}{2}\right)y=3ab
സമചിഹ്നത്തിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിൽ നിന്നും ba കുറയ്ക്കുക.
y=-2b
ഇരുവശങ്ങളെയും -\frac{3a}{2} കൊണ്ട് ഹരിക്കുക.
x=\left(-\frac{a}{2b}\right)\left(-2b\right)+a
x=\left(-\frac{a}{2b}\right)y+a എന്നതിലെ y എന്നതിനായി -2b സബ്സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ചെയ്യുക. സംജാതമാകുന്ന സമവാക്യത്തിൽ ഒരേയൊരു വേരിയബിൾ മാത്രമുള്ളതിനാൽ, നിങ്ങൾക്ക് x എന്നതിനായി നേരിട്ട് സോൾവ് ചെയ്യാനാകും.
x=a+a
-\frac{a}{2b}, -2b എന്നിവ തമ്മിൽ ഗുണിക്കുക.
x=2a
a, a എന്നതിൽ ചേർക്കുക.
x=2a,y=-2b
സിസ്റ്റം ഇപ്പോൾ പരിഹരിച്ചു.
2bx+ay=2ab,bx+\left(-a\right)y=4ab
സമവാക്യങ്ങൾ സാധാരണ രൂപത്തിൽ നൽകിയ ശേഷം സമവാക്യ ഘടന സോൾവ് ചെയ്യാനുള്ള മെട്രീസുകൾ ഉപയോഗിക്കുക.
\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}2ab\\4ab\end{matrix}\right)
സമവാക്യങ്ങൾ മെട്രിക്സ് രൂപത്തിൽ എഴുതുക.
inverse(\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}2ab\\4ab\end{matrix}\right)
\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right) എന്നതിന്റെ വിപരീത മെട്രിക്സ് കൊണ്ട് സമവാക്യത്തിന്റെ ഇടതുഭാഗം ഗുണിക്കുക.
\left(\begin{matrix}1&0\\0&1\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}2ab\\4ab\end{matrix}\right)
ഒരു മെട്രിക്സിന്റെയും അതിന്റെ വിപരീതത്തിന്റെയും ഗുണനഫലം അനന്യതാ മെട്രിക്സ് ആണ്.
\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}2ab\\4ab\end{matrix}\right)
സമചിഹ്നത്തിന് ഇടതുഭാഗത്തുള്ള മെട്രിക്സുകൾ ഗുണിക്കുക.
\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}-\frac{a}{2b\left(-a\right)-ab}&-\frac{a}{2b\left(-a\right)-ab}\\-\frac{b}{2b\left(-a\right)-ab}&\frac{2b}{2b\left(-a\right)-ab}\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}2ab\\4ab\end{matrix}\right)
2\times 2 മെട്രിക്സ് \left(\begin{matrix}a&b\\c&d\end{matrix}\right) എന്നതിനുള്ള, വിപരീത മെട്രിക്സ് \left(\begin{matrix}\frac{d}{ad-bc}&\frac{-b}{ad-bc}\\\frac{-c}{ad-bc}&\frac{a}{ad-bc}\end{matrix}\right) ആണ്, അതിനാൽ മെട്രിക്സ് സമവാക്യം ഒരു മെട്രിക്സ് ഗുണന പ്രശ്നമായി മാറ്റിയെഴുതാവുന്നതാണ്.
\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}\frac{1}{3b}&\frac{1}{3b}\\\frac{1}{3a}&-\frac{2}{3a}\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}2ab\\4ab\end{matrix}\right)
ഗണിതം ചെയ്യുക.
\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}\frac{1}{3b}\times 2ab+\frac{1}{3b}\times 4ab\\\frac{1}{3a}\times 2ab+\left(-\frac{2}{3a}\right)\times 4ab\end{matrix}\right)
മെട്രീസുകൾ ഗുണിക്കുക.
\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}2a\\-2b\end{matrix}\right)
ഗണിതം ചെയ്യുക.
x=2a,y=-2b
x, y എന്നീ മെട്രിക്സ് ഘടകാംശങ്ങൾ വേർതിരിച്ചെടുക്കുക.
2bx+ay=2ab,bx+\left(-a\right)y=4ab
എലിമിനേഷൻ ഉപയോഗിച്ച് സോൾവ് ചെയ്യുന്നതിന്, വേരിയബിളുകളിൽ ഒന്നിന്റെ കോഎഫിഷ്യന്റുകൾ ഇരുസമവാക്യങ്ങളിലും ഒന്നുതന്നെയായിരിക്കണം, എന്നാൽ മാത്രമേ ഒരു സമവാക്യം മറ്റൊന്നിൽ നിന്നും വ്യവകലനം ചെയ്യുമ്പോൾ വേരിയബിൾ റദ്ദാക്കപ്പെടുകയുള്ളൂ.
b\times 2bx+bay=b\times 2ab,2bbx+2b\left(-a\right)y=2b\times 4ab
2bx, bx എന്നിവ തുല്യമാക്കാൻ, ആദ്യ സമവാക്യത്തിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിലെ എല്ലാ പദങ്ങളെയും b കൊണ്ടും രണ്ടാമത്തേതിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിലെ എല്ലാ പദങ്ങളെയും 2b കൊണ്ടും ഗുണിക്കുക.
2b^{2}x+aby=2ab^{2},2b^{2}x+\left(-2ab\right)y=8ab^{2}
ലഘൂകരിക്കുക.
2b^{2}x+\left(-2b^{2}\right)x+aby+2aby=2ab^{2}-8ab^{2}
സമചിഹ്നത്തിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിലുമുള്ള ഒരുപോലുള്ള പദങ്ങൾ കുറച്ച് 2b^{2}x+aby=2ab^{2} എന്നതിൽ നിന്ന് 2b^{2}x+\left(-2ab\right)y=8ab^{2} കുറയ്ക്കുക.
aby+2aby=2ab^{2}-8ab^{2}
2b^{2}x, -2b^{2}x എന്നതിൽ ചേർക്കുക. 2b^{2}x, -2b^{2}x എന്നീ പദങ്ങൾ റദ്ദാക്കപ്പെട്ടു, സോൾവ് ചെയ്യാനാകുന്ന ഒരേയൊരു വേരിയബിൾ മാത്രമുള്ള സമവാക്യം നൽകുന്നു.
3aby=2ab^{2}-8ab^{2}
bay, 2bay എന്നതിൽ ചേർക്കുക.
3aby=-6ab^{2}
2ab^{2}, -8ab^{2} എന്നതിൽ ചേർക്കുക.
y=-2b
ഇരുവശങ്ങളെയും 3ba കൊണ്ട് ഹരിക്കുക.
bx+\left(-a\right)\left(-2b\right)=4ab
bx+\left(-a\right)y=4ab എന്നതിലെ y എന്നതിനായി -2b സബ്സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ചെയ്യുക. സംജാതമാകുന്ന സമവാക്യത്തിൽ ഒരേയൊരു വേരിയബിൾ മാത്രമുള്ളതിനാൽ, നിങ്ങൾക്ക് x എന്നതിനായി നേരിട്ട് സോൾവ് ചെയ്യാനാകും.
bx+2ab=4ab
-a, -2b എന്നിവ തമ്മിൽ ഗുണിക്കുക.
bx=2ab
സമചിഹ്നത്തിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിൽ നിന്നും 2ba കുറയ്ക്കുക.
x=2a
ഇരുവശങ്ങളെയും b കൊണ്ട് ഹരിക്കുക.
x=2a,y=-2b
സിസ്റ്റം ഇപ്പോൾ പരിഹരിച്ചു.
2bx+ay=2ab,bx+\left(-a\right)y=4ab
വ്യവകലനം ഉപയോഗിച്ച് ഒരു ജോടി സമവാക്യങ്ങൾ സോൾവ് ചെയ്യാൻ, ആദ്യം വേരിയബിളുകളിൽ ഒന്നിനായി സമവാക്യങ്ങളിലൊന്ന് സോൾവ് ചെയ്യുക. തുടർന്ന്, രണ്ടാമത്തെ സമവാക്യത്തിലെ ആ വേരിയബിളിനുള്ള ഫലം സബ്സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ചെയ്യുക.
2bx+ay=2ab
സമവാക്യങ്ങളിലൊന്ന് നോക്കിയെടുത്ത്, സമചിഹ്നത്തിന്റെ ഇടതുഭാഗത്തുള്ള x മാറ്റിനിർത്തിക്കൊണ്ട് x എന്നതിനായി അത് സോൾവ് ചെയ്യുക.
2bx=\left(-a\right)y+2ab
സമചിഹ്നത്തിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിൽ നിന്നും ay കുറയ്ക്കുക.
x=\frac{1}{2b}\left(\left(-a\right)y+2ab\right)
ഇരുവശങ്ങളെയും 2b കൊണ്ട് ഹരിക്കുക.
x=\left(-\frac{a}{2b}\right)y+a
\frac{1}{2b}, a\left(-y+2b\right) എന്നിവ തമ്മിൽ ഗുണിക്കുക.
b\left(\left(-\frac{a}{2b}\right)y+a\right)+\left(-a\right)y=4ab
bx+\left(-a\right)y=4ab എന്ന മറ്റ് സമവാക്യങ്ങളിൽ x എന്നതിനായി a-\frac{ay}{2b} സബ്സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ചെയ്യുക.
\left(-\frac{a}{2}\right)y+ab+\left(-a\right)y=4ab
b, a-\frac{ay}{2b} എന്നിവ തമ്മിൽ ഗുണിക്കുക.
\left(-\frac{3a}{2}\right)y+ab=4ab
-\frac{ay}{2}, -ay എന്നതിൽ ചേർക്കുക.
\left(-\frac{3a}{2}\right)y=3ab
സമചിഹ്നത്തിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിൽ നിന്നും ba കുറയ്ക്കുക.
y=-2b
ഇരുവശങ്ങളെയും -\frac{3a}{2} കൊണ്ട് ഹരിക്കുക.
x=\left(-\frac{a}{2b}\right)\left(-2b\right)+a
x=\left(-\frac{a}{2b}\right)y+a എന്നതിലെ y എന്നതിനായി -2b സബ്സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ചെയ്യുക. സംജാതമാകുന്ന സമവാക്യത്തിൽ ഒരേയൊരു വേരിയബിൾ മാത്രമുള്ളതിനാൽ, നിങ്ങൾക്ക് x എന്നതിനായി നേരിട്ട് സോൾവ് ചെയ്യാനാകും.
x=a+a
-\frac{a}{2b}, -2b എന്നിവ തമ്മിൽ ഗുണിക്കുക.
x=2a
a, a എന്നതിൽ ചേർക്കുക.
x=2a,y=-2b
സിസ്റ്റം ഇപ്പോൾ പരിഹരിച്ചു.
2bx+ay=2ab,bx+\left(-a\right)y=4ab
സമവാക്യങ്ങൾ സാധാരണ രൂപത്തിൽ നൽകിയ ശേഷം സമവാക്യ ഘടന സോൾവ് ചെയ്യാനുള്ള മെട്രീസുകൾ ഉപയോഗിക്കുക.
\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}2ab\\4ab\end{matrix}\right)
സമവാക്യങ്ങൾ മെട്രിക്സ് രൂപത്തിൽ എഴുതുക.
inverse(\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}2ab\\4ab\end{matrix}\right)
\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right) എന്നതിന്റെ വിപരീത മെട്രിക്സ് കൊണ്ട് സമവാക്യത്തിന്റെ ഇടതുഭാഗം ഗുണിക്കുക.
\left(\begin{matrix}1&0\\0&1\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}2ab\\4ab\end{matrix}\right)
ഒരു മെട്രിക്സിന്റെയും അതിന്റെ വിപരീതത്തിന്റെയും ഗുണനഫലം അനന്യതാ മെട്രിക്സ് ആണ്.
\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=inverse(\left(\begin{matrix}2b&a\\b&-a\end{matrix}\right))\left(\begin{matrix}2ab\\4ab\end{matrix}\right)
സമചിഹ്നത്തിന് ഇടതുഭാഗത്തുള്ള മെട്രിക്സുകൾ ഗുണിക്കുക.
\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}-\frac{a}{2b\left(-a\right)-ab}&-\frac{a}{2b\left(-a\right)-ab}\\-\frac{b}{2b\left(-a\right)-ab}&\frac{2b}{2b\left(-a\right)-ab}\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}2ab\\4ab\end{matrix}\right)
2\times 2 മെട്രിക്സ് \left(\begin{matrix}a&b\\c&d\end{matrix}\right) എന്നതിനുള്ള, വിപരീത മെട്രിക്സ് \left(\begin{matrix}\frac{d}{ad-bc}&\frac{-b}{ad-bc}\\\frac{-c}{ad-bc}&\frac{a}{ad-bc}\end{matrix}\right) ആണ്, അതിനാൽ മെട്രിക്സ് സമവാക്യം ഒരു മെട്രിക്സ് ഗുണന പ്രശ്നമായി മാറ്റിയെഴുതാവുന്നതാണ്.
\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}\frac{1}{3b}&\frac{1}{3b}\\\frac{1}{3a}&-\frac{2}{3a}\end{matrix}\right)\left(\begin{matrix}2ab\\4ab\end{matrix}\right)
ഗണിതം ചെയ്യുക.
\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}\frac{1}{3b}\times 2ab+\frac{1}{3b}\times 4ab\\\frac{1}{3a}\times 2ab+\left(-\frac{2}{3a}\right)\times 4ab\end{matrix}\right)
മെട്രീസുകൾ ഗുണിക്കുക.
\left(\begin{matrix}x\\y\end{matrix}\right)=\left(\begin{matrix}2a\\-2b\end{matrix}\right)
ഗണിതം ചെയ്യുക.
x=2a,y=-2b
x, y എന്നീ മെട്രിക്സ് ഘടകാംശങ്ങൾ വേർതിരിച്ചെടുക്കുക.
2bx+ay=2ab,bx+\left(-a\right)y=4ab
എലിമിനേഷൻ ഉപയോഗിച്ച് സോൾവ് ചെയ്യുന്നതിന്, വേരിയബിളുകളിൽ ഒന്നിന്റെ കോഎഫിഷ്യന്റുകൾ ഇരുസമവാക്യങ്ങളിലും ഒന്നുതന്നെയായിരിക്കണം, എന്നാൽ മാത്രമേ ഒരു സമവാക്യം മറ്റൊന്നിൽ നിന്നും വ്യവകലനം ചെയ്യുമ്പോൾ വേരിയബിൾ റദ്ദാക്കപ്പെടുകയുള്ളൂ.
b\times 2bx+bay=b\times 2ab,2bbx+2b\left(-a\right)y=2b\times 4ab
2bx, bx എന്നിവ തുല്യമാക്കാൻ, ആദ്യ സമവാക്യത്തിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിലെ എല്ലാ പദങ്ങളെയും b കൊണ്ടും രണ്ടാമത്തേതിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിലെ എല്ലാ പദങ്ങളെയും 2b കൊണ്ടും ഗുണിക്കുക.
2b^{2}x+aby=2ab^{2},2b^{2}x+\left(-2ab\right)y=8ab^{2}
ലഘൂകരിക്കുക.
2b^{2}x+\left(-2b^{2}\right)x+aby+2aby=2ab^{2}-8ab^{2}
സമചിഹ്നത്തിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിലുമുള്ള ഒരുപോലുള്ള പദങ്ങൾ കുറച്ച് 2b^{2}x+aby=2ab^{2} എന്നതിൽ നിന്ന് 2b^{2}x+\left(-2ab\right)y=8ab^{2} കുറയ്ക്കുക.
aby+2aby=2ab^{2}-8ab^{2}
2b^{2}x, -2b^{2}x എന്നതിൽ ചേർക്കുക. 2b^{2}x, -2b^{2}x എന്നീ പദങ്ങൾ റദ്ദാക്കപ്പെട്ടു, സോൾവ് ചെയ്യാനാകുന്ന ഒരേയൊരു വേരിയബിൾ മാത്രമുള്ള സമവാക്യം നൽകുന്നു.
3aby=2ab^{2}-8ab^{2}
bay, 2bay എന്നതിൽ ചേർക്കുക.
3aby=-6ab^{2}
2ab^{2}, -8ab^{2} എന്നതിൽ ചേർക്കുക.
y=-2b
ഇരുവശങ്ങളെയും 3ba കൊണ്ട് ഹരിക്കുക.
bx+\left(-a\right)\left(-2b\right)=4ab
bx+\left(-a\right)y=4ab എന്നതിലെ y എന്നതിനായി -2b സബ്സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ചെയ്യുക. സംജാതമാകുന്ന സമവാക്യത്തിൽ ഒരേയൊരു വേരിയബിൾ മാത്രമുള്ളതിനാൽ, നിങ്ങൾക്ക് x എന്നതിനായി നേരിട്ട് സോൾവ് ചെയ്യാനാകും.
bx+2ab=4ab
-a, -2b എന്നിവ തമ്മിൽ ഗുണിക്കുക.
bx=2ab
സമചിഹ്നത്തിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിൽ നിന്നും 2ba കുറയ്ക്കുക.
x=2a
ഇരുവശങ്ങളെയും b കൊണ്ട് ഹരിക്കുക.
x=2a,y=-2b
സിസ്റ്റം ഇപ്പോൾ പരിഹരിച്ചു.
ഉദാഹരണങ്ങൾ
വർഗ്ഗസംഖ്യയുള്ള സമവാക്യം
{ x } ^ { 2 } - 4 x - 5 = 0
ത്രികോണമിതി
4 \sin \theta \cos \theta = 2 \sin \theta
ലീനിയർ സമവാക്യം
y = 3x + 4
അങ്കഗണിതം
699 * 533
മെട്രിക്സ്
\left[ \begin{array} { l l } { 2 } & { 3 } \\ { 5 } & { 4 } \end{array} \right] \left[ \begin{array} { l l l } { 2 } & { 0 } & { 3 } \\ { -1 } & { 1 } & { 5 } \end{array} \right]
ഒരേസമയത്തെ സമവാക്യം
\left. \begin{cases} { 8x+2y = 46 } \\ { 7x+3y = 47 } \end{cases} \right.
വ്യത്യാസം
\frac { d } { d x } \frac { ( 3 x ^ { 2 } - 2 ) } { ( x - 5 ) }
സമാകലനം
\int _ { 0 } ^ { 1 } x e ^ { - x ^ { 2 } } d x
പരിധികൾ
\lim _{x \rightarrow-3} \frac{x^{2}-9}{x^{2}+2 x-3}